رنگرزی لباس

Garment dyeing
رنگرزی البسه شامل رنگرزی تی شرت، جین، پیراهن و … می باشد که تفاوت آن با روش های متداول که لباس از پارچه رنگرزی شده تهیه می شود این است که رنگرزی به صورت فشن با افکت های گوناگون انجام می شود. که اکثر این لباس ها از جنس پنبه (گردبافی- تار و پودی) هستند اگرچه از الیاف دیگری نیز مثل پلی استر و… به مقدار جزئی وجود دارد. درواقع برای بالابردن ارزش افزوده لباس و طراحی فشن اینکار را انجام می دهند. رنگرزی لباس در سال های اخیر ارزش و محبوبیت بالایی پیدا کرده است و این روند در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
Why garment dyeing
به طور سنتی لباس از پارچه ای که از قبل رنگرزی شده است بعد از برش و دوخت تهیه می شود. مزیت رنگرزی لباس در این است، که امکان تولید البسه در تیراژ پایین با رنگ های خاص وجود دارد. اشکال عمده این روش در این است که در بازار پویای امروز همواره باید تنوع زیادی از سبک ها و رنگ هایی مختلف رابه همراه داشته باشد که این خود نیز ریسک می باشد.
Garment dyeing machine
Paddle machine و Rotary drums دو نوع از ماشین آلاتی هستند که به طور رایج برای رنگرزی لباس استفاده می شود. Rotary drums برای رنگرزی البسه مناسب تر می باشند زیرا راه اندازی آن راحت تر می باشد. ماشین Paddle machine میزان L:G بالاتری نیاز دارد که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و نیز تکرار پذیری شید را پایین می آورد.

1-Paddle dyeing machine
این دستگاه شبیه به یک قایق می باشد و لباس ها در داخل حمام رنگرزی ریخته می شوند و سپس به وسیله ی یک چرخ پرده دار که در حال چرخش می باشد لباس ها از داخل محلول رنگرزی به بیرون و نیز برعکس جابجا می شوند. این پروسه خیلی آرام انجام می شود و لباس ها ساییده نمی شوند. این نوع ماشین ها از یک منحنی خمیده تشکیل شده است که کالا و محلول رنگرزی در داخل آن قرار گرفته است. کالا با چرخش پره جابجا می شود که این پروسه در پهنای عرض ماشین ادامه دارد. نیمی از چرخ پره دار در داخل محلول قرار گرفته است که باعث جابجایی کالا به سمت بالا و پایین از داخل محلول می شود. شکل دیگری از این ماشین نیز وجود دارد که در آن تانک به صورت بیضی می باشد که باعث می شود محلول بالاتر قرار بگیرد. درجه حرارت را تا 98 درجه می توان افزایش داد.
HT paddle machine
درجه حرارت در این نوع را می توان تا 140 درجه افزایش داد. این دستگاه برای رنگرزی پلی استر تحت فشار مناسب می باشد.
در Paddle machine باید مقدارL:G30:1 یا 40:1 باشد، حجم پایین محلول باعث کاهش حرکت کالا، رنگرزی نایکنواخت و باعث افزایش چروک می شود. سرعت چرخش پره ها 1.5-40 rpm می باشد. سیرکوله کردن محلول باید به اندازه ای قوی باشد تا از باقی ماندن کالا ها در کف مخزن جلوگیری کند. در زیر تصاویری از این ماشین ها قرار داده شده است.

2- Rotary drum dyeing machine
مکانیزم این ماشین بدین صورت است که محلول رنگرزی ثابت است و کالا در حال چرخش می باشد. این دستگاه از درام استوانه ای مشبک تشکیل شده است که در داخل یک مخزن بزرگ‌تر به آرامی می چرخد. درام داخلی برای اطمینان از چرخش کالا با چرخش درام به یک‌سری محفظه‌هایی تقسیم شده است و مخزن بیرونی مقدار حجم مورد نیاز حمام رنگرزی را ثابت نگه می دارد. درجه حرارت این نوع ماشین آلات بسته به نوع پروسه‌ی رنگرزی تا 140 درجه نیز بالا می‌رود.
ویژگی‌های ماشین‌های رنگرزی روتاری مدرن در زیر آورده شده است:
1. L:G پایین
2. حرکت آرام کالا و محلول (کم‌ترین میزان ساییدگی را روی سطح کالا داریم)
3. افزایش و کاهش دما با سرعت بالا صورت می‌گیرد
4. سرعت درام ها قابل تغییر می باشد
5. کالا به صورت مداوم سیرکوله می شود
6. نمونه گیری آسان است
7. سطح آب قابل تغییر است با قابلیت شستشوی کالا به صورت سرریز
8. قطر لوله‌های ورودی و خروجی آب بزرگ می‌باشد که باعث کوتاه شدن زمان می‌شود
طرز کار با این نوع ماشین‌ها ساده می باشد و از لحاظ سایز نیز کامپکت می باشد و قیمت بالایی نیز ندارند. از این ماشین ها برای شستشو، رنگرزی و خشک‌کردن استفاده می‌شود به همین دلیل به آنها چند منظوره نیز گفته می‌شود. کالا در داخل یک درام مشبک قرار می‌گیرد که این درام نیز در داخل یک درام بزرگ‌تر بیرونی قرار می‌گیرد که همان تانک رنگرزی می‌باشد. در این دستگاه با نسبت L:G پایین نیز می‌توان رنگرزی را انجام داد. درام در هر دو جهت می چرخد. در زیر تصاویری از این ماشین قرار داده شده است.

3.Tumbler dyeing machines
این ماشین برای رنگرزی لباس های کوچک (و نیز دارای بافت شل) مورد استفاده قرار می‌گیرد. طراحی هوشمندانه این ماشین آلات آنها را شبیه به ماشین‌های شستشوی جهانی کرده است. مکانیزم عملکرد این ماشین بدین صورت می‌باشد که کالا به داخل تانک‌های SS که مشبک می باشند بارگیری می‌شود که این حول یک شفت افقی که در پشت درام ثابت شده است می‌چرخد. انواع مختلفی از این ماشین‌ها با سرعت‌های چرخش بالا وجود دارد که در پایان سیکل با فشرده سازی باعث خشک شدن کالا می‌شود. عملکرد قوی مکانیکی باعث افزایش آب رفتگی و نیز افزایش حجم می شود که شاید برای بعضی کالاها مطلوب باشد. در زیر تصویر ماشین تامبلر آورده شده است.

4.Toroid dyeing machine
در این ماشین، لباس‌ها در یک مسیر حلقوی شکل به کمک یک پروانه که در زیر کف مخزن رنگرزی قرار گرفته است سیرکوله می‌شوند. حرکت کالا کاملا وابسته به پمپاژ مایع می‌باشد. در سال 1970 میلادی نوعی HT این ماشین‌ها ساخته شد که امکان افزایش دما تا 140-130 درجه وجود دارد که برای رنگرزی پلی استر و تری استات به صورت فشن مورد استفاده قرار می گیرد. L:G در این ماشین ها 30:1 می‌باشد. در زیر تصویری از مکانیزم عملکرد این نوع ماشین نشان داده شده است.

5.The Gyrobox
این ماشین از یک چرخ بزرگ تشکیل شده است که آن به 12محفظه تقسیم شده است که کالا در این بخش ها قرار می‌گیرد. چرخ با سرعت متوسط 2-6 rpm حرکت می‌کند. پیشرفت‌های اصلی این ماشین عبارتند از:
1- کاهش L:G
2- بارگذاری کالا انعطاف پذیر می باشد
3- تمام اتوماتیک
6.Modified Pegg Toroid Whiteley Garment Dyeing Machine
این نوع، بهبود یافته‌ی ماشین Toroid می‌باشد که ویژگی‌های اصلی آن عبارتند از:
1- برای رنگرزی در شرایط اتمسفریک و تحت فشار مناسب می باشد
2- تمام اتوماتیک تا تخلیه آب
3- طراحی بهتر، عملکرد ساده‌تر

منابع و اطلاعات بیشتر :

Garment Dyeing / By: D. Saravanan

The Apparel Industry/Authors: Richard M. Jones,Publisher: Blackwell Pub,Publication Year: 2006

Dyeing and Chemical Technology of Textile Fibers/Authors: Dr. E. R. Trotman

Industrial Dyes: Chemistry, Properties, Applications/Klaus Hunger

P.T.Bukayev , General Technology of cotton dyeing , revised from the 1981 russion edition

R.shamy and T.hussain , Critical solutions in the dyeing of cotton textile materials,2